Public Speaking

It takes one hour of preparation for each minute of presentation time.” Wayne Burgraff

Fri Sep 23, 2022

The Art of Public Speaking (Paite)

Na Theih Khak Ngei Louh: Na Hinkhua a Public Speaking Manphat Dan. Bang Ziak a Mi Tampite'n Public Speaking Kilau Ahia? Bangchi suk bei diing?

-LammuansangTombing.


Amasa pen in, public speaking ahon kipat dan i en diing. Kum 2,500 val paita in, Athens khopiah Public Speaking sinna ana om ta hi. Athens mipite tuh a bazaar lak (marketplace) uah kimukhawm zel in; simleivai, gaal leh economics lam thu houlimna leh kinialna (debate) hoihtak in ana nei zel uhi. Huai ban ah, khotaang hinkhua a tung-tuan zawk na diing leh, mi lian-le-hausate toh kithuah khawm theihna diing in public speaking tuh poimoh in ana manpha mahmah mai hi.
          

Aristotle (385-322 BC) i theih chiat uh; khovel theihphak a mipil leh laisiam tak tuh, Public Speaking study ana bol masa-te lak a poimoh tak mai khat ahi hi.

Public Speaking i chih bang ahiale?Public speaking i chih chiang in, mipi mai a siamtak a mi khat va houlimpih na ahi. Thugenchiang a mipi teng khat vei thu a houpih hilou in, mi khat chouh houlim pih genna ahi. (Maknasa maithei, hilehlen'g na hon thei tou diing). Huai ziak in Public speaking na siam chiang in,mipi lak hii'n, khat-le-khat kaal hitaleh, houlim leh thugen siam nahon hi mai diing hi.

Globalization leh khovel khantouh na ziak in AI leh automation hong haat mahmah a, sepnamillions tampi hong kheng khe hial hi. Huai ziak in mi lungtang kheng zou thei, thathou sak lehhanthawn thei dia thugen leh houlim siamna, robot in ahih theih louh pen kiam nak sang inmanpha mahmah a, apoimohna hong lian semsem lai diing hi. (Carmine Gallo: Keynote SPEAKER AND AUTHOR)

Nang mimal tak a Public speaking poimohna. Public speaking in nang mimal khantouhna (personal growth & development), makailawhching tak hih theihna, nang leh nang a kimuanngamna diktak, midangte na ngaihdan lam a thuzoh theihna (persuade and influence) leh na siamna tung tawn a sum muh theihna hon pia hi.

Hiai teng chouh adiam leh?Hi nai sai lou...Public speaking na siam chiang in, mi'n na pilna sanga lianzaw leh thupi zaw inhon mu diing uhi. Hiai pen Halo effect a kichi hi. Huai ban ah, khat vei na siam sa pen ahunbeita chih om lou a, na damsung teng daih diing ahih taak man in; life skill poimoh tak mai khat suak hi. Hiai teng ban ah critical thinking skills, creativity, impromptu leh a dangdang tampi petmah omlai hi.

Forbes in tu hun a lawhchinna dia poimoh chi 10 ataklat-te lakah houlim siamna, criticalthinking, leh creative thinking skills-te a teelkha vek uhi. Kei mah ngei leng, public speakingsinmi khat kahih na ah, tua hamphatna i gen-te ka hinkhua a ahoihlam a kikhek na hon tuntupoimohtak mai suak hi.

Na career a dia a manphatnaPublic speaking siamna in na career ah masawn na diing in poimohna leh manphatna lianpi nei hi. Atomkim a gen in, nang mah mimal a khantouna leh ahoihlam a kikhekna ahon om chiang in, na career leh na thilhih peuh a lawhchinna om pan hi.

Achiang zaw sem in enla ni. Public speaking siamna pen, job interview na pai na ah hong manpha mahmah mai diing hi.Na siamna ziak lel in mi dang na kim pihte sang in vual-tung tuan zawkna hon pe thei a; na seppih, na customer-te leh na heutute toh kikal a kizopna hoihtak leh chidam huaitak hong bolkhiak behlap thei lai hi. Huai lou in, hunzatna mun khat peuh ah, na organization sik leh taang a thu siam tak; mipi leh na seppih-te mai a na hon gen chiang in, makai hihna chikhat in mi'n hon mu diing ua, huai in na masawn touhna nasatak in hon behlap lai diing hi.

Julius Caesar leh Warren Buffett; Caeser tuh Roman sepaih heutu lian, politician leh statesman minthang tak ahi. Warren Buffettahihleh khovel pumpi a investor lohching pen ahi. Hiai gel in kibatna bang nei ahi uale? Athil hih uh kibang hetkei mahleh, anih un thugen siam tuak ahi ua, sinsak tu siam takte kiang apan azil khia uhi. Hiai in ahon etsak bang dang hilou in; public speaking i lawhchinna di'n poimoh petmah a, huai ah hunlou in ahon sinsaktu diing pen in leen'g poimoh ana nei lian mah mah lai hi. Huaiziak in Dan Lok in, "Who you learn from, is more important than what you learn" ana chi hial hi.
Huaiziak mah ahi diing, Caesar in Greek philosopher-te apan public speaking ana zilkhia a, huaizoh in Roman Society ah a career hong pan tou pah hi. Warren Buffett in leng DaleCarnegie apan ana zilkhia hi. Dale Carnegie tuh, tu hun adia thugen leh laigelh siam minthang mahmah khat ahi.

Amaute en ton in, ken leen'g Public Speaking Program ka laak ma in research hoihtak in kabawl masa a, huaizoh in T.J Walker; thugen sinsaktu siam leh minthang tak, khovel gamtuam-tuam a President leh Prime Minister te'n sisaktu dia azat uh, apan sin kana pan hi. Huaiban ah, international tan a minthang pha, sinsaktu 16 apan kana sin beh lai hi. Kum 4 valresearch leh training hun in ka zang a; sum 1.5 lakhs val zen kana seng ek hi.

Bang ziaka mi tam zaw te'n Public Speaking lau ihi uale? Public speaking lauh leh mullitna tuh Glossophobia a kichi hi. Hiai in mihing population 75% sukha a, piching lamte sang in tuailai lam deuhte sukha zaw lai hi. (PSYCOM- property of Remedy Health Media). Forbes research dungjui in, public speaking tuh mi lauh pipen ahi a, thugen sang a sih, momai(spider) keih sak a om, lenna apan sinsak tu om hetlou a tawm khiak (paragliding) diing teel zaw mi tampi om hi.

Himahleh vangphat huai tak in, public speaking lauhna sukbei dan diing ana om zel hi. Huaitei gen ma in public speaking mi tampi te'n i lauhna uh aziak 7te i en masa diing:I) Experience hau lou/experience hoihlou tuah khakte ziak.ii) Mi zahkai leh pautam loumi hih na ziak bang. (Introvert)iii) Mipi toh kikhen chiang a lauhna hong om pen ziak. (Thugen dek chiang in thugen tu diingpen stage lam zuan in mipite lak apat a paikhiat dan in.) Hiai pen Evolutionary Biologist te'n mihingte ngai na dan himhim ahi achi uhi.iv) Mipite'n hong nuihsan khak diing lauhna ziak leh, stage tung a maizum tak a om khak diing lauhna ziak.v) Ei mahni manphatna kimuh niam leh midangte ei sanga siamzaw a koihna ziak bang.vi) Gendi thei khollou/hoih tak a kisakkholna om louh ziak; gendi-te mangngilh khak ding lauhna ziak lehvii) Thugen siam leh naal tak a gen teek-teek diing a koih na ziak. (Hiai pen natna chikhatPOP-Pursuit of Perfection a kichi hi.)Leh adang dang tampi-te.
Tu'n, hiai lauhnate suk bei diing dan en ta ni.

Na thugen kipat ma inAmasa pen in na thugen dek pen theichian masa inla, hoihtak in kisakhol in. Na topic, na thugen ngai diingte leh na thugen na mun diing, hoih tak in research bawl in la theichian in. Na thugen ngai khe diingte sang a na topic na theih chian zawk ngei ngei diing ahi.

Hiai in nakimuan ngamna nakpi tak in hon behlap diing a, na lauhna teng lamang bei phialdiing hi. Etsakna di'n, minute 30 tan thu gen diing nahihleh, dakkal 2-3 tan beek hoih takin kizil in; hiai pen 'over preparation' akichi hi. Na thugen ahidiing bang tak a na gen a, lawhching tak a na zawh theih nadia poimoh mahmah khat ahi.

Na thugen chiang in Thugen dia stage tung a na om chiang in nang leh nang kimanghilh inla, na thugen ngaikhediingte kia na lungsim a koih in.

"Bang chileh ka thugen ahidiing bangtak in a hamphatpih thei diing ua?""Bangchileh ka thugen in ahoihlam a kikhekna atun thei dia?" Mi'n hon ngaihkhiak utlouh khaak diing, mi'n hon nuihsan khaak diing, gen khelh om khaakdiing leh adang dangte ngaihtuah ken. Hichi bang a na hih chiang in stage tung a lawhching tak in thu na gen thei pan diing hi.
Public speaking siam diing dan diktak.Eilam-te kithu hilh dan tangpi ahihleh, gen tam diing, mipi mai a ding tam diing chih ahi. Himahleh hiai pen Public speaking theihna neitawmte/neiloute thuhilhna ahitangpi hi. Etsak na di'n, martial arts na siam utleh sinsak tu siamtak apat na sin ngai a, painting bangleng nasiam utleh nasin hong ngai masa nawn hi. Huai dan mah in Public Speaking leen'g, na siam taktak na di'n sinsaktu siam tak apan nasin masak hong ngai hi. ("Huai mah ahi ka tup leh niim").

Huai ban ah, public speaking kichi miteng siam theih thil ahi a; cycle tai nakisin a nahon taitheih bang in, public speaking sung a techniques tuamtuam omte nahon sin a, ahi bangtak a na hon theih chiang in Public Speaker siamtak na hithei ta diing a, huai ban ah asung a hamphatna tuamtuam omte na hinkhua ahoihlam kheek touh na di'n na hon zang thei ta diing hi.

ThukhitnaAtawp na diing in, hiai tan chiang no'n simsuak ziakin ko'n na kipahpih mahmah hi. Hiai intheihna sin utmi nahi chih agen chiang mai a; theih na sinte mah lawchinna toh tonkhom gige ahi chih thei in. Huai suk buchinna di'n tua na theihna sang a sangzaw na sin khiak beh ngai diing a, laibu manphatak-te, training program tuamtuam nasim leh nalaak hong ngai diing hi.

Huai kia hilou in, na theihnate aphatuam theitop a na zatsiam hong poimoh lai diing hi. Huaiziak in abukim zaw leh sang zaw a na theih ut a, na hinkhua a Public Speaking tungtawn a kikhekna thak na omsak ut ahileh hong theisak in. Huai banah, banghiam theihsiam louh na neih a, na theih beh ut a om leh nahon thuzaak thei gige diing.
Kakipak.

Lammuansang Tombing
A Lamka-based business blog writer on various professional line and personal life.